وب ۳ چیست؟ تحولی نوین در اینترنت و دنیای دیجیتال

در عصر دیجیتال، اینترنت به یکی از اساسی‌ترین بخش‌های زندگی انسان‌ها تبدیل شده است. از زمان ظهور وب ۱. ۰ تا به امروز، اینترنت دستخوش تحولات بسیاری شده است. اکنون، با ظهور مفهومی به نام web3، شاهد تحولی نوین در ساختار و عملکرد اینترنت هستیم. وب ۳ چیست؟ در حقیقت این فناوری به‌عنوان نسل سوم اینترنت، وعده می‌دهد که کنترل داده‌ها، حریم خصوصی و قدرت را از دست شرکت‌های بزرگ فناوری خارج کرده و به کاربران بازگرداند. در این مقاله از رایاچنج، به بررسی مفهوم اینترنت نسل سوم، ویژگی‌های کلیدی آن، تفاوت‌هایش با نسل‌های قبلی اینترنت و تأثیرات آن بر جامعه و اقتصاد دیجیتال خواهیم پرداخت.

تاریخچه اینترنت: از وب ۱. ۰ تا وب ۳

اینترنت در سال‌های گذشته به‌مرور پیشرفت کرده و امروز می‌توانیم از اینترنت web3 استفاده کنیم. در این بخش، تاریخچه اینترنت اولیه تا نسل امروزی را مرور می‌کنیم:

· وب ۱. ۰: اینترنت اولیه

وب ۱. ۰ که در دهه ۱۹۹۰ ظهور کرد، اولین نسل اینترنت بود. در این دوره، اینترنت عمدتاً شامل صفحات استاتیک بود که کاربران تنها می‌توانستند آن‌ها را مشاهده کنند. تعامل کاربران با وبسایت‌ها بسیار محدود بود و بیشتر اطلاعات به‌صورت یک‌طرفه ارائه می‌شد. وب ۱. ۰ به‌عنوان اینترنت فقط خواندنی شناخته می‌شد.

· وب ۲. ۰: اینترنت تعاملی

با ظهور وب ۲. ۰ در اوایل دهه ۲۰۰۰، اینترنت وارد مرحله جدیدی شد. وب ۲. ۰ به کاربران امکان تعامل بیشتر با محتوا را داد. شبکه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها، ویکی‌ها و پلتفرم‌های اشتراک ویدیو مانند یوتیوب از نمونه‌های بارز وب ۲. ۰ هستند. در این دوره، کاربران نه‌تنها مصرف‌کننده محتوا بودند، بلکه خود نیز تولیدکننده محتوا شدند. با این حال، تمرکز قدرت در دست شرکت‌های بزرگ فناوری مانند گوگل، فیسبوک و آمازون قرار گرفت و مسائل مربوط به حریم خصوصی و کنترل داده‌ها به چالش‌های جدی تبدیل شدند.

· وب ۳. ۰: اینترنت غیرمتمرکز

وب ۳ به‌عنوان نسل سوم اینترنت، با هدف حل مشکلات وب ۲. ۰ و ایجاد یک اینترنت غیرمتمرکز، امن و شفاف طراحی شده است. web3 بر پایه فناوری‌های نوینی مانند بلاکچین، قرارداد‌های هوشمند و توکن‌های دیجیتال بنا شده است. این نسل از اینترنت وعده می‌دهد که کنترل داده‌ها و قدرت را به کاربران بازگرداند و ساختاری دموکراتیک‌تر برای اینترنت ایجاد کند.

ویژگی‌های کلیدی وب ۳ چیست؟

برخی ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد web3، آن را از نسل‌های قبل اینترنت متمایز می‌کنند که به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. غیرمتمرکز بودن

یکی از مهمترین ویژگی‌های web3، غیرمتمرکز بودن آن است. در وب ۲. ۰، داده‌ها و خدمات عمدتاً در سرور‌های متمرکز شرکت‌های بزرگ فناوری ذخیره می‌شدند. این موضوع باعث می‌شد که این شرکت‌ها کنترل زیادی بر داده‌های کاربران داشته باشند. در وب ۳، داده‌ها و خدمات در شبکه‌های غیرمتمرکز توزیع شده‌اند و هیچ نهاد مرکزی کنترل کامل بر آن‌ها ندارد. این امر از طریق فناوری بلاکچین امکان‌پذیر شده است.

2. حریم خصوصی و امنیت

وب ۳ به حریم خصوصی و امنیت کاربران توجه ویژ‌های دارد. در این نسل از اینترنت، کاربران کنترل کامل بر داده‌های خود دارند و می‌توانند تصمیم بگیرند که چه اطلاعاتی را با چه کسانی به اشتراک بگذارند. استفاده از رمزنگاری پیشرفته و پروتکل‌های امنیتی، حریم خصوصی کاربران را تضمین می‌کند.

3. شفافیت و اعتماد

با استفاده از فناوری بلاکچین، تمام تراکنش‌ها و تعاملات در web3 به‌صورت شفاف و تغییرناپذیر ثبت می‌شوند. این شفافیت باعث افزایش اعتماد کاربران به سیستم می‌شود، چرا که هیچ نهاد مرکزی نمی‌تواند داده‌ها را دستکاری کند.

4. مالکیت دیجیتال

در وب ۳، کاربران مالک واقعی دارایی‌های دیجیتال خود هستند. این دارایی‌ها می‌توانند شامل توکن‌های دیجیتال، NFT‌ها (توکن‌های غیرقابل تعویض) و سایر دارایی‌های دیجیتال باشند. کاربران می‌توانند این دارایی‌ها را آزادانه خرید و فروش کنند یا به دیگران انتقال دهند.

5. هوش مصنوعی و یادگیری ماشین

web3 از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای ارائه خدمات شخصیت‌سازی شده و بهبود تجربه کاربری استفاده می‌کند. این فناوری‌ها به سیستم‌ها کمک می‌کنند تا بهتر با نیاز‌های کاربران سازگار شوند و خدمات بهینه تری ارائه دهند.

تفاوت‌های اصلی بین  وب ۲. ۰ و وب 3 چیست؟

اگر می‌خواهید بدانید چه دلایلی باعث‌شده که web3 نسبت به نسل قبلی اینترنت برتری داشته باشد؟ به مورد زیر توجه کنید:

کنترل داده‌ها

در وب ۲. ۰، شرکت‌های بزرگ فناوری کنترل داده‌های کاربران را در دست داشتند. این شرکت‌ها از داده‌های کاربران برای تبلیغات هدفمند و کسب درآمد استفاده می‌کردند. در وب ۳، کاربران کنترل کامل بر داده‌های خود دارند و می‌توانند تصمیم بگیرند که چه اطلاعاتی را با چه کسانی به اشتراک بگذارند.

مدل درآمدی

در وب ۲. ۰، مدل درآمدی عمدتاً مبتنی بر تبلیغات بود. شرکت‌هایی مانند گوگل و فیسبوک از داده‌های کاربران برای نمایش تبلیغات هدفمند استفاده می‌کردند. در web3، مدل‌های درآمدی جدیدی مبتنی بر توکن‌های دیجیتال و NFT‌ها ظهور کرده‌اند. کاربران می‌توانند با مشارکت در شبکه و ارائه خدمات، توکن‌های دیجیتال کسب کنند.

تمرکززدایی

وب ۲. ۰ مبتنی بر ساختار متمرکز بود، جایی که شرکت‌های بزرگ فناوری کنترل کامل بر خدمات و داده‌ها داشتند. در وب ۳، ساختار غیرمتمرکز است و هیچ نهاد مرکزی کنترل کامل بر شبکه ندارد. این امر از طریق فناوری بلاکچین و شبکه‌های همتا‌به‌همتا امکان‌پذیر شده است.

اینترنت وب ۳ چه کاربردهایی دارد؟

حالا نوبت به این می‌رسد که کاربردهای web3 را بررسی کنیم:

·         امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)

یکی از مهمترین کاربرد‌های وب ۳، امور مالی غیرمتمرکز است. DeFi به کاربران امکان می‌دهد بدون نیاز به واسطه‌های مالی سنتی مانند بانک‌ها، خدمات مالی مانند وام، قرض و سرمایه گذاری دریافت کنند. این خدمات از طریق قرارداد‌های هوشمند و توکن‌های دیجیتال ارائه می‌شوند.

·         توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT)

NFT‌ها یکی دیگر از کاربرد‌های مهم وب ۳ هستند. این توکن‌ها به کاربران امکان می‌دهند مالکیت دارایی‌های دیجیتال منحصر به فرد مانند آثار هنری، موسیقی و ویدیو‌ها را ثبت کنند. توکن‌های غیرقابل تعویض در صنایع مختلف مانند هنر، موسیقی و بازی‌های دیجیتال کاربرد دارند.

·         هویت دیجیتال

اینترنت web3 به کاربران امکان می‌دهد هویت دیجیتال خود را کنترل کنند. با استفاده از فناوری بلاکچین، کاربران می‌توانند هویت دیجیتال خود را به‌صورت امن و غیرمتمرکز مدیریت کنند. این امر باعث کاهش خطر سرقت هویت و افزایش امنیت آنلاین می‌شود.

·         بازی‌های دیجیتال

بازی‌های دیجیتال یکی از حوزه‌هایی است که وب ۳ تأثیر زیادی بر آن داشته است. در بازی‌های مبتنی بر وب ۳، کاربران مالک دارایی‌های دیجیتال خود هستند و می‌توانند آن‌ها را در بازار‌های دیجیتال خرید و فروش کنند. این امر باعث ایجاد اقتصاد دیجیتال جدیدی در صنعت بازی شده است.

بررسی چالش‌های موجود در مسیر اینترنت وب ۳

همیشه، فناوری‌های نوین در بد ورود و مسیر پیشرفت خود با چالش‌های مختلفی همراه هستند. اما، چالش‌های اصلی که بر web3 تاثیر می‌گذارند عبارتند از:

مقیاس‌پذیری

یکی از چالش‌های اصلی وب ۳، مقیاس‌پذیری است. فناوری بلاکچین در حال حاضر با محدودیت‌هایی در زمینه سرعت و حجم تراکنش‌ها مواجه است. برای اینکه web3 بتواند به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گیرد، باید راهحل‌هایی برای بهبود مقیاس‌پذیری ارائه شود.

پیچیدگی فنی

وب ۳ مبتنی بر فناوری‌های پیچید‌های مانند بلاکچین و قرارداد‌های هوشمند است. این پیچیدگی فنی ممکن است برای کاربران عادی چالش‌برانگیز باشد و مانعی برای پذیرش گسترده نسل سوم اینترنت شود.

مسائل قانونی و نظارتی

با توجه به غیرمتمرکز بودن وب ۳، مسائل قانونی و نظارتی چالش‌های جدیدی ایجاد می‌کنند. دولت‌ها و نهاد‌های نظارتی باید چارچوب‌های قانونی جدیدی برای تنظیم فعالیت‌های مبتنی بر web3 ایجاد کنند.

نگاهی به چشم‌انداز و آینده وب ۳

وب ۳ هنوز در مراحل اولیه توسعه خود قرار دارد، اما پتانسیل زیادی برای تحول اینترنت و دنیای دیجیتال دارد. با پیشرفت فناوری‌های زیربنایی مانند بلاکچین و هوش مصنوعی، web3 می‌تواند به یک اینترنت امن، شفاف و دموکراتیک تبدیل شود. در آینده، شاهد ظهور کاربرد‌های جدید و نوآوری‌های بیشتری در حوزه وب ۳ خواهیم بود که زندگی دیجیتال ما را متحول خواهند کرد.

 

سخن پایانی

وب ۳ به عنوان نسل سوم اینترنت، وعده می‌دهد که کنترل داده‌ها، حریم خصوصی و قدرت را به کاربران بازگرداند. با استفاده از فناوری‌های نوینی مانند بلاکچین، قرارداد‌های هوشمند و توکن‌های دیجیتال، اینترنت web3 ساختاری غیرمتمرکز، امن و شفاف ایجاد می‌کند. اگرچه چالش‌هایی مانند مقیاس‌پذیری و پیچیدگی فنی وجود دارند، اما پتانسیل وب ۳ برای تحول اینترنت و دنیای دیجیتال بسیار زیاد است. در آینده، این نسل از اینترنت می‌تواند به یک اینترنت دموکراتیک و کاربرمحور تبدیل شود که در آن کاربران کنترل کامل بر داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال خود دارند.

سوالات متداول

1. وب ۳ چیست و چه تفاوتی با وب ۲. ۰ دارد؟

web3 نسل سوم اینترنت است که بر پایه فناوری‌های غیرمتمرکز مانند بلاکچین، قرارداد‌های هوشمند و توکن‌های دیجیتال بنا شده است. برخلاف وب ۲. ۰ که در آن شرکت‌های بزرگ فناوری کنترل داده‌ها و خدمات را در دست داشتند، وب ۳ به کاربران امکان می‌دهد کنترل کامل بر داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال خود داشته باشند. در نسل سوم اینترنت، ساختار غیرمتمرکز است و هیچ نهاد مرکزی کنترل کامل بر شبکه ندارد. این امر باعث افزایش حریم خصوصی، امنیت و شفافیت می‌شود.

2. کاربرد‌های اصلی web3 چیست؟

• امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): کاربران می‌توانند بدون نیاز به واسطه‌های مالی سنتی مانند بانک‌ها، خدمات مالی مانند وام، قرض و سرمایه‌گذاری دریافت کنند.
• توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT): این توکن‌ها مالکیت دارایی‌های دیجیتال منحصر به فرد مانند آثار هنری، موسیقی و ویدیو‌ها را ثبت می‌کنند.
• هویت دیجیتال: کاربران می‌توانند هویت دیجیتال خود را به صورت امن و غیرمتمرکز مدیریت کنند.
• بازی‌های دیجیتال: در بازی‌های مبتنی بر وب ۳، کاربران مالک دارایی‌های دیجیتال خود هستند و می‌توانند آن‌ها را خرید و فروش کنند.

3. چالش‌های اصلی در مسیر پیشرفت وب ۳ چیست؟

web3 با وجود پتانسیل بالایی که دارد، با چالش‌هایی مواجه است، از جمله:

1. مقیاس‌پذیری: فناوری بلاکچین در حال حاضر با محدودیت‌هایی در زمینه سرعت و حجم تراکنش‌ها مواجه است.
2. پیچیدگی فنی: فناوری‌های نسل سوم اینترنت مانند بلاکچین و قرارداد‌های هوشمند برای کاربران عادی ممکن است پیچیده و سخت باشند.
3. مسائل قانونی و نظارتی: با توجه به غیرمتمرکز بودن وب ۳، دولت‌ها و نهاد‌های نظارتی باید چارچوب‌های قانونی جدیدی برای تنظیم فعالیت‌های مبتنی بر نسل سوم اینترنت ایجاد کنند.
4. اتصال به اینترنت: دسترسی به web3 نیازمند زیرساخت‌های اینترنتی قوی است که در برخی مناطق جهان ممکن است وجود نداشته باشد.