بلاک چین blockchain چیست؟همه چیز درباره فناوری بلاکچین به زبان ساده

در سال‌های اخیر، اصطلاح «بلاک چینBlock chain» به طور چشمگیری مورد توجه قرار گرفته است، فناوری بلاک چین به عنوان یک نیروی دگرگون کننده ظاهر شده و شیوه رویکردها به مدیریت داده، تراکنش ها و اعتماد علاقه مندان به بازار ارز دیجیتال را متحول کرده است و به یک کلمه کلیدی در صنعت فناوری دیجیتال که به سرعت در حال تحول است تبدیل شده است.

اما بلاک چین دقیقا چیست و چگونه کار می کند؟ در این مقاله، دنیای فناوری بلاک چین را بررسی خواهیم کرد و تعریف، تاریخچه، اجزای کلیدی، انواع بلاکچین، کاربردها، مزایا و محدودیت یا معایبی که بلاک چین دارد و همچنین به موضوع کشف پتانسیل گسترده ای که در صنایع مختلف ایجاد کرد، می پردازیم.

 

بلاک چین چیست؟

بلاک چین یک دفتر کل دیجیتال غیرمتمرکز است که تراکنش ها را در شبکه ای از رایانه ها به شیوه ای ایمن و شفاف ثبت می کند. این یک پایگاه داده توزیع شده است که داده ها را در زنجیره ای از بلوک ها ذخیره می کند که هر کدام شامل مجموعه ای از تراکنش ها هستند. این فناوری نوآورانه به عنوان پایه ای برای ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین عمل می کند اما کاربردهای آن بسیار فراتر از قلمرو ارزهای دیجیتال است. فناوری بلاک چین به گونه ای طراحی شده است که ایمن، تغییرناپذیر و شفاف باشد و آن را به راه حلی جذاب برای طیف وسیعی از صنایع تبدیل کند.

تکنولوژی بلاکچین امکان انجام تراکنش های ایمن و همتا به همتا(p2p) را بدون نیاز به واسطه هایی مانند بانک ها یا دولت ها فراهم می کند.

طبق تعریف سایت aws.amazon.com از بلاک چین:

Blockchain as a Service (BaaS) is a managed blockchain service that a third party provides in the cloud. You can develop blockchain applications and digital services while the cloud provider supplies the infrastructure and blockchain building tools. All you have to do is customize existing blockchain technology, which makes blockchain adoption faster and more efficient

بلاک چین به عنوان سرویس (BaaS) یک سرویس بلاک چین مدیریت شده است که شخص ثالثی در فضای ابری ارائه می کند. شما می توانید برنامه های بلاک چین و خدمات دیجیتال را توسعه دهید در حالی که ارائه دهنده، ابر زیرساخت ها و ابزارهای ساخت بلاک چین را تامین می کند. تنها کاری که باید انجام دهید این است که فناوری بلاک چین موجود را سفارشی کنید، که پذیرش بلاک چین را سریعتر و کارآمدتر می کند.

 

تاریخچه بلاک چین

پیدایش و تاریخچه بلاک چین به اوایل دهه 1990 بازمیگردد، زمانی که دو محقق یعنی استوارت هابر و دبلیو اسکات استورنتا مفهوم زنجیره ای از بلوک ها را به صورت رمزنگاری ایمن برای اسناد دیجیتال معرفی کردند. طی سال‌ها این فناوری با نقاط عطف مهمی مانند معرفی درختان مرکل در سال 1992، توسعه «اثبات کار قابل استفاده مجدد» توسط هال فینی در سال 2004 و در سال 2008 توسط فرد یا گروهی از افراد با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو با انتشار کاغذ سفید بیت‌کوین، تکامل یافته است.

ناکاموتو در سال 2008، که پایه و اساس اولین کاربرد عملی فناوری بلاک چین را بنا نهاد و کاغذ سفیدی با عنوان «بیت کوین: یک سیستم نقدی الکترونیکی همتا به همتا» منتشر کرد که استفاده از یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز را پیشنهاد می کرد که امکان تراکنش های ایمن و p2p را بدون نیاز به واسطه فراهم می کرد. اولین بلاک چین، بیت کوین، در ژانویه 2009 راه اندازی شد.

 

اجزای کلیدی فناوری بلاک چین

یک بلاک چین از چندین جزء کلیدی تشکیل شده است:

1. بلاک Blocks: بلوک در بلاک چین مجموعه ای از داده ها از جمله تراکنش ها است که به زنجیره اضافه می شود. هر بلوک حاوی یک مقدار هش منحصر به فرد است که آن را شناسایی می کند و آن را به بلوک قبلی پیوند می دهد و یک زنجیره ناگسستنی ایجاد می کند.

2. زنجیره Chain: زنجیره دنباله ای از بلوک ها است که هر کدام از طریق یک کد منحصر به فرد به نام “هش Hash” به بلوک قبلی متصل می شوند.

3. شبکه Network: شبکه سیستم غیرمتمرکز کامپیوترهایی است که با هم کار می کنند تا اعتبارسنجی و اضافه کردن بلوک های جدید به زنجیره را انجام دهند.

4. گره Nodes: گره ها کامپیوترها یا دستگاه هایی هستند که شبکه بلاک چین را تشکیل می دهند. آنها مسئول تایید، اعتبارسنجی و ثبت تراکنش ها در دفتر کل مشترک هستند. به عبارتی گره ها کامپیوترهای منفردی هستند که شبکه را تشکیل می دهند و هر کدام یک کپی از بلاک چین دارند.

5. الگوریتم اجماع Consensus Algorithm: الگوریتم اجماع مکانیزمی است که به گره ها اجازه می دهد در مورد وضعیت بلاک چین به توافق برسند و از ایمن و قابل اعتماد بودن شبکه اطمینان حاصل کنند. طی این مکانیسم، گره‌های شبکه در مورد اعتبار یک تراکنش به توافق می‌رسند و آن را به زنجیره بلوکی اضافه می‌کنند. این عمل یکپارچگی داده ها را تضمین می کند و از هزینه مضاعف جلوگیری می کند.

6. رمزنگاری Cryptography: فناوری بلاک چین بر تکنیک های رمزنگاری مانند هش کردن و امضای دیجیتال برای ایمن سازی شبکه و اطمینان از صحت تراکنش ها متکی است.

 

انواع بلاک چین

1- بلاک چین عمومی Public Blockchain: یک بلاک چین عمومی یک شبکه غیر متمرکز و منبع باز است که به همه اجازه می دهد تا در شبکه شرکت کنند و تراکنش ها را تایید کنند. به عنوان مثال می توان به بیت کوین و اتریوم اشاره کرد.

2- بلاک چین خصوصی Private Blockchain: بلاک چین خصوصی یک شبکه متمرکز است که توسط یک نهاد واحد مانند یک شرکت یا سازمان کنترل می شود که قوانین و مجوزهای دسترسی و اصلاح دفتر کل را تعیین می کند. این نوع بلاک چین اغلب در شرکت های خصوصی یا کنسرسیوم ها استفاده می شود.

3- بلاک چین کنسرسیوم Consortium Blockchain: یک شبکه غیر متمرکز است که به جای یک نهاد واحد، توسط گروهی از سازمان ها کنترل می شود. بلاک چین کنسرسیوم یک مدل ترکیبی است که در آن شبکه به جای یک نهاد واحد، توسط گروهی از سازمان ها کنترل می شود. این امکان تمرکززدایی بیشتر و حکمرانی مشترک را فراهم می کند.

4- بلاک چین ترکیبی Hybrid Blockchain: یک بلاک چین ترکیبی عناصر بلاک چین های عمومی و خصوصی را ترکیب می کند و امکان کنترل غیرمتمرکز و متمرکز را فراهم می کند. امکان یک رویکرد سفارشی تر به اشتراک گذاری داده ها و کنترل دسترسی را فراهم می کند.

 

موارد استفاده و کاربردهای فناوری بلاک چین

فناوری بلاک چین کاربردهای گسترده ای در صنایع مختلف دارد از جمله:

• ارزهای دیجیتال و پرداخت های دیجیتال cryptocurrency : شناخته شده ترین کاربرد بلاک چین در حوزه ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین و اتریوم است که از این فناوری برای تسهیل تراکنش های امن و غیرمتمرکز استفاده می کنند. بلاک چین پایه و اساس ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، اتریوم و لایت کوین است.
• مدیریت زنجیره تامین Supply Chain Management: از بلاک چین می توان برای ردیابی منشا کالاها، بهبود شفافیت و افزایش کارایی در عملیات زنجیره تامین استفاده کرد.
• قراردادهای هوشمند Smart Contracts: قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاک چین می توانند فرآیندهای تجاری مانند مطالبات بیمه و معاملات سهام را خودکار کنند.
• مراقبت های بهداشتی Healthcare: از بلاک چین می توان برای ذخیره و به اشتراک گذاری ایمن سوابق پزشکی بیمار، ساده سازی پردازش ادعاهای بیمه و بهبود مدیریت زنجیره تامین دارو استفاده کرد.
• املاک و مستغلات Real Estate: بلاک چین می تواند برای ثبت و مدیریت مالکیت اموال، ساده کردن تراکنش ها و کاهش خطر کلاهبرداری استفاده شود.
• سیستم‌های رأی‌گیری Voting Systems: سیستم‌های رأی‌گیری مبتنی بر بلاک چین می‌توانند یکپارچگی و شفافیت فرآیند انتخابات را افزایش داده و خطر دستکاری و تقلب را کاهش دهند.
• مدیریت هویت Identity Management: بلاک چین را می توان برای ایجاد هویت های دیجیتال ایمن و غیرمتمرکز استفاده کرد که می تواند برای برنامه های کاربردی مختلف مانند فرآیندهای KYC (مشتری خود را بشناسید Know Your Customer) و فرآیندهای ضد پولشویی (AML) anti-money laundering استفاده شود.
• تجارت انرژی Energy Trading: پلت‌فرم‌های تجارت انرژی مبتنی بر بلاک چین می‌توانند تجارت انرژی p2p را فعال کنند و به افراد و جوامع اجازه می‌دهند تا انرژی‌های تجدیدپذیر را مستقیماً خریداری کنند و یا بفروشند.
• مدیریت مالکیت فکری Intellectual Property Management: بلاک چین می تواند برای ردیابی و مدیریت حقوق مالکیت معنوی استفاده شود و از صحت و منشأ دارایی های دیجیتال مانند هنر، موسیقی و پتنت اطمینان حاصل شود.
• مالی غیر متمرکز (Decentralized Finance (DeFi: فناوری بلاک چین پایه و اساس حوزه نوظهور مالی غیرمتمرکز است که هدف آن ایجاد یک سیستم مالی فراگیر، شفاف و کارآمدتر است.

 

مزایای تکنولوژی بلاک چین

مزایای فناوری بلاک چین عبارتند از:

1. امنیت: ماهیت غیرمتمرکز و رمزنگاری بلاک چین آن را به یک فناوری امن و قابل اعتماد تبدیل می کند.

2. شفافیت: بلاک چین یک رکورد شفاف و بدون دستکاری از تراکنش ها ارائه می کند.

3. کارایی: بلاک چین می تواند فرآیندهای کسب و کار را خودکار کند و نیاز به واسطه ها را کاهش دهد و کارایی را افزایش دهد.

4. تغییرناپذیر: ماهیت غیرمتمرکز بلاک چین تغییر یا دستکاری تراکنش ها را عملا غیر ممکن می کند.

5. مقرون به صرفه: بلاک چین می تواند با از بین بردن نیاز به واسطه، هزینه های تراکنش را کاهش دهد.

 

محدودیت ها یا معایب شبکه بلاک چین

در حالی که فناوری بلاک چین مزایای بسیاری دارد یکسری محدودیت نیز دارد از جمله:

1. مقیاس‌پذیری: ماهیت غیرمتمرکز بلاک چین می‌تواند مقیاس‌بندی آن را دشوار کند، زیرا هر گره باید یک نسخه از بلاک چین را تایید و ذخیره کند.

2. مقررات: بلاک چین هنوز یک فناوری نسبتا جدید و چارچوب های نظارتی آن هنوز در حال تکامل هستند.

3. قابلیت همکاری: شبکه های بلاک چین مختلف ممکن است معماری و پروتکل های متفاوتی داشته باشند که دستیابی به قابلیت همکاری را دشوار می کند.

4. مصرف انرژی: الگوریتم اجماع اثبات کار بلاک چین می تواند مقادیر قابل توجهی انرژی مصرف کند.

5. خطرات امنیتی: بلاک چین از خطرات امنیتی مانند حملات 51 درصدی و هک مصون نیست.

 

نتیجه گیری

همانطور که فناوری بلاک چین به تکامل خود ادامه میدهد، تقاضا برای توسعه دهندگان بلاک چین به طور تصاعدی افزایش یافته است. توسعه بلاک چین شامل ایجاد برنامه های غیرمتمرکز (dApps)، قراردادهای هوشمند و اجرای پروتکل های بلاک چین است. توسعه دهندگان باید درک قوی از رمزنگاری، مکانیسم های اجماع، و سیستم های توزیع شده برای طراحی و ساخت راه حل های مبتنی بر بلاک چین موثر داشته باشند.

پذیرش فناوری بلاک چین به طور پیوسته در صنایع مختلف در حال افزایش است که به دلیل پتانسیل آن برای افزایش شفافیت، امنیت و کارایی است. با این حال، پذیرش گسترده بلاک چین بدون چالش نیست، مانند عدم قطعیت نظارتی، مسائل مقیاس پذیری، و نیاز به قابلیت همکاری بیشتر بین شبکه های مختلف بلاک چین. در نهایت، آینده فناوری بلاک چین با توانایی توسعه‌دهندگان، کسب‌وکارها و سیاست‌گذاران برای همکاری با یکدیگر برای باز کردن پتانسیل کامل آن و ایجاد یک چشم‌انداز دیجیتالی امن‌تر، شفاف‌تر و کارآمدتر شکل خواهد گرفت.

سوالات متداول

1- تفاوت بین بلاک چین و بیت کوین چیست؟

بلاک چین فناوری زیربنایی است که امکان وجود ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین را فراهم می کند. در حالی که بیت کوین یک کاربرد خاص از فناوری بلاک چین است، بلاک چین خود مفهوم گسترده تری است که می تواند برای طیف گسترده ای از برنامه های کاربردی فراتر از ارزهای دیجیتال استفاده شود.

2- بلاک چین چه تفاوتی با پایگاه داده سنتی دارد؟

تفاوت های کلیدی بین بلاک چین و پایگاه داده سنتی عبارتند از:

عدم تمرکز: بلاک چین یک دفتر کل غیرمتمرکز و توزیع شده است، در حالی که پایگاه های داده سنتی توسط یک نهاد واحد متمرکز کنترل می شوند.

تغییرناپذیری: تراکنش‌های ثبت‌شده در بلاک چین عملاً تغییر یا حذف غیرممکن است، در حالی که داده‌های یک پایگاه داده سنتی را می‌توان به راحتی تغییر داد یا حذف کرد.

شفافیت: دفتر کل توزیع شده بلاک چین شفاف است و به همه شرکت کنندگان اجازه می دهد تا تاریخچه تراکنش ها را مشاهده کنند، در حالی که پایگاه های داده سنتی معمولاً غیرشفاف هستند و فقط برای اشخاص مجاز قابل دسترسی هستند.

3- قرارداد هوشمند smart contract چیست و چگونه در زمینه بلاک چین کار می کند؟

قرارداد هوشمند یک قرارداد خود اجرا است که شرایط توافق بین خریدار و فروشنده مستقیماً در خطوط کد نوشته می شود. هنگامی که شرایط از پیش تعیین شده برآورده می شود، قرارداد هوشمند به طور خودکار اقدامات مورد توافق را بدون نیاز به واسطه یا دخالت انسانی اجرا می کند.